TÜRKÇENİN BUGÜNKÜ DURUMU VE YAYILMA ALANLARI

         Türkler dünya üzeride çok geniş bir yer kaplar. Doğuda Moğolistan ve Çin içlerinde batıda Yugoslavya içlerine; kuzeyde Sibirya'dan ve Moskova yakınlarındaki Kazan şehrinden , güneyde Bağdat, Lübnan sınırı ve Kıbrıs içlerine kadar uzanan büyük ve geniş çoğrafyaya yayılmışlardır. 20-90 doğu boylamları ile 33-65 kuzey enlemleri arasında yer alan bu coğrafya, kuş uçuşu,doğudan batıya yedi bin, kuzeyden güneye üç bin kilometrelik bir alanı içine alır. Bu alandaki şu devletler içerisinde Türkler yaşamakta ve Türkçe konuşulup yazılmaktadır: Çin, Moğolistan, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Türkmenistan, Azarbeycan, Afganistan, İran, Irak, Suriye, Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Makedonya, Romanya, Polonya, Ukrayna, Moldovya.

         Bütün bu geniş coğrafya içerisinde Türkçemizin pek çok lehçe ve şivesi bulunmaktadır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Türk dilinin lehçeleri:

1.    Çuvaşça

2.    Yakutça

Türk dilinin şiveleri:

a.       Sibirya ve Altay sahası:

1.    Karagas

2.    Soyan

3.    İrtiş ve Tobol

4.    Altay

5.    Telengit

6.    Teleüt

7.    Tuba

8.    Kumandı

9.    Llebed

10.  Sagay

11.  Beltir

12.  Kaç

13.  Koybal

14.  Kızıl

15.  Şor

16.  Kamasin

17.  Çalım ve Çat

b.       Doğu Türkistan sahası:

18.  Uygur

19.  Sarı Uygur

20.  Tarançi

c.       Batı Türkistan sahası:

21.  Karakalpak

22.  Özbek

23.  Kırgız

24.  Kazak

25.  Türkmen

d.       Kafkas ve İran sahası:

26.   Nogay

27.   Kundur

28.   Karaçay

29.   Balkar

30.   Kumuk

31.   Azeri

32.   Kaşkay

33.   Afşar

34.   Kacar

35.   Şahseven

36.   Karadağlı

37.   Hamse

38.   Halaç

39.   Kengerlu

40.   Horasani

41.   Karayi

42.   Karaçorlu

43.   Karapapak

e.       Kuzey ve Batı sahası (Urallardan Balkanlar ve Akdeniz’e):

44.  Kazan, Tatar

45.  Atrahan

46.  Başuırt

47.  Kırım

48.  Karayim

49.  Gagavuz

50.  Türkiye, Oğuz