Cümle bilgisi (söz dizimi, sentaks): Cümleyi oluşturan kelime veya kelime gruplarının yapısını, bunların cümlede sıralanışlarını, görevlerini ve cümlenin yapısını inceleyen dil bilgisi dalıdır.Anlatılmak istenen duygu, düşünce veya olayın sözlü ya da yazılı olarak dilin kurallarına uygun biçimde ifadesi kolay değildir. Sağlam cümle kurma yeteneğinin kazanılması, dili kullanma alışkanlığının geliştirilmesine, bilgi birikimine, çok okumaya ve plânlı bir eğitime bağlıdır.
Cümleyi bir gerdanlığa benzetirsek, cümledeki kelime ve kelime grupları da bu gerdanlığı oluşturan parçalar gibidir. Bir kuyumcu bu gerdanlığı meydana getiren parçaların her birini nasıl özenle seçip bunları belli bir ölçü ve düzen içerisinde, kendisinden de bir şeyler katarak birleştirip bir bütün oluşturuyorsa,eğitim almış kişiler de sağlam ve düzgün cümleler kurabilmelidir.
Kelimelerin sözlük anlamlarını bilmek ve eklerin işlevlerini kavramak, düşüncelerin sağlam cümleler biçiminde ifadesi için yeterli değildir. Cümleyi oluşturan kelime gruplarını bilmeden, kelimenin söz içinde kazandığı anlamı kavramadan, asıl ve yardımcı ögeler arasındaki ilginin nasıl kurulduğunu öğrenmeden sağlam cümleler kurmak zordur.
Bu bölümde, cümle kuruluşunda yer alan kelime gruplarından bahsedildikten sonra cümlenin ögeleri ve cümle çeşitleri üzerinde durulacaktır. |